De zomerzon maakt langzaam plaats voor het gouden licht van de herfst. Veel tuinen lijken hun hoogtepunt voorbij, maar niets is minder waar. Juist in september en oktober kan jouw tuin een prachtige toegift geven. Met de juiste planten geniet je van een kleurrijk en levendig schouwspel, tot diep in het najaar. Deze periode biedt een unieke sfeer, met warme kleuren en een zachte melancholie die je tuin een bijzondere charme geeft. Ontdek de wereld van najaarsbloeiers en laat je tuin ook in de herfst stralen.
Waarom kiezen voor najaarsbloeiers?
Misschien vraag je je af waarom je moeite zou steken in bloemen die pas laat in het seizoen bloeien. De voordelen zijn echter talrijk. Najaarsbloeiers verlengen het tuinseizoen aanzienlijk. Terwijl veel zomerbloeiers uitgebloeid raken, nemen deze late sterren het stokje over. Ze zorgen voor broodnodige kleur en structuur op een moment dat de tuin anders kaal begint te worden. Denk aan warme tinten rood, oranje, geel, maar ook verrassende roze, paarse en witte accenten.
Bovendien zijn veel najaarsbloeiers een belangrijke voedselbron voor bijen, hommels en vlinders. Deze insecten zijn in de herfst nog actief op zoek naar nectar en stuifmeel voordat de winter invalt. Door laatbloeiende planten in je tuin te zetten, help je deze nuttige bestuivers een handje. En laten we eerlijk zijn, het zoemende geluid van bedrijvige bijen in de herfstzon geeft een extra dimensie aan je tuinbeleving.
Populaire najaarsbloeiers voor jouw tuin
Het aanbod aan planten die in september en oktober bloeien is verrassend groot. Hieronder vind je een selectie van betrouwbare en kleurrijke opties die jouw herfsttuin laten schitteren.
Herfstasters (Aster)
Herfstasters zijn de onbetwiste koninginnen van de najaarsborder. Ze zijn er in allerlei soorten en maten, van lage kussenvormende soorten tot hoge, statige planten. De bloemen verschijnen in overvloed en variëren in kleur van helderwit en zachtroze tot dieppaars en levendig blauw. Enkele populaire soorten zijn:
- Aster novi-belgii (Nieuw-Belgische aster): Vaak wat hoger, met grotere bloemen. Let op: kan gevoelig zijn voor meeldauw. Kies resistente cultivars.
- Aster novae-angliae (Nieuw-Engelse aster): Robuuste, hoge soort, vaak minder last van meeldauw. Prachtig achterin de border.
- Aster dumosus (Kussenaster): Laagblijvend en compact, ideaal voor vooraan in de border of in potten.
Asters houden van een zonnige plek en goed doorlatende grond. Geef ze voldoende ruimte om te groeien. Ze zijn fantastisch te combineren met siergrassen.
VIDEO: Stadstuinieren – Zaaien in september en oktober #moestuin
Hemelsleutel (Sedum spectabile en Sedum telephium)
Hemelsleutel, vooral de cultivar ‘Herbstfreude’ (of ‘Autumn Joy’), is een klassieker. Deze ijzersterke vaste plant herken je aan de dikke, vlezige bladeren en de grote, platte bloemschermen. De bloemen beginnen vaak groenig-roze in de late zomer en verkleuren naar diep rozerood of bronsrood in de herfst. Sedum is een magneet voor vlinders en bijen.
Het mooie van Sedum is dat de uitgebloeide bloemschermen ook in de winter structuur geven aan de tuin, zeker met een laagje rijp of sneeuw erop. Plant Sedum op een zonnige, droge plek. Deze plant vraagt weinig onderhoud en is zeer droogtetolerant. Perfect voor een onderhoudsvriendelijke tuin met kleur in september en oktober.
Herfstanemonen (Anemone x hybrida, Anemone hupehensis, Anemone tomentosa)
Voor een vleugje elegantie in de herfsttuin zijn herfstanemonen onmisbaar. Op lange, slanke stelen wiegen de schotelvormige bloemen in wit, zachtroze of dieproze tinten. Ze brengen lichtheid en beweging in de border. Herfstanemonen bloeien vaak van eind augustus tot ver in oktober.
Ze staan het liefst op een plek in de halfschaduw, al tolereren ze ook zon mits de grond voldoende vochtig blijft. De bodem moet humusrijk en goed doorlatend zijn. Houd er rekening mee dat ze zich via worteluitlopers kunnen verspreiden, geef ze dus de ruimte of gebruik wortelbegrenzer als je ze in toom wilt houden. Populaire soorten zijn ‘Honorine Jobert’ (wit) en ‘Königin Charlotte’ (roze).
Zonnehoed (Rudbeckia hirta en Rudbeckia fulgida)
Hoewel Zonnehoed vaak al in de zomer begint te bloeien, gaan veel soorten door tot in de herfst, vooral Rudbeckia fulgida ‘Goldsturm’. Met hun vrolijke, goudgele bloemen met een donkerbruin hart brengen ze de zon in je najaarstuin. Ze zijn sterk, betrouwbaar en combineren prachtig met paarse asters of siergrassen.
Zonnehoed verlangt een plek in de volle zon en goed doorlatende grond. Ze zijn redelijk droogtetolerant als ze eenmaal goed geworteld zijn. De uitgebloeide bloemhoofden bieden voedsel voor vogels in de winter, dus laat ze gerust staan.
Belangrijke leesstof
Ga dieper in op Najaarbloeiers: tuin in september en oktober met deze informatieve selectie.
- Lang genieten met onze najaarsbloeiers!
- Najaar bloeiers Tuinplanten & heesters – Herfst bloeiers tuin
Chrysanten (Chrysanthemum)
Chrysanten roepen direct een herfstgevoel op. Naast de bekende bolchrysanten die je vaak in potten ziet, zijn er ook winterharde tuinvariëteiten die jaar na jaar terugkomen. Deze vaste planten bloeien laat in het seizoen, vaak pas in oktober en november, met een enorme diversiteit aan bloemvormen en kleuren.
Geef winterharde chrysanten een zonnige, beschutte plek en goed doorlatende grond. Om een compacte groei en rijke bloei te bevorderen, top je de planten een paar keer voor half juni. Dit stimuleert vertakking. Vraag bij aankoop specifiek naar winterharde soorten voor in de volle grond.
Siergrassen
Siergrassen zijn geen bloeiers in de traditionele zin, maar ze spelen een cruciale rol in de herfsttuin. Hun fijne texturen, wuivende pluimen en warme herfstkleuren vormen een prachtig decor voor de laatbloeiende vaste planten. Ze voegen structuur, beweging en sfeer toe.
- Lampenpoetsersgras (Pennisetum alopecuroides): Bekend om zijn borstelige, bruinige aren die lijken op lampenpoetsers. ‘Hameln’ is een populaire, compacte cultivar.
- Prachtriet (Miscanthus sinensis): Hogere grassen met elegante pluimen die tot in de winter decoratief blijven. Veel variatie in hoogte en bladkleur.
- Vingergras (Panicum virgatum): Staat bekend om zijn luchtige bloeiwijze en mooie herfstverkleuring, vaak naar rood of paars. ‘Shenandoah’ is een bekende cultivar met rode tinten.
De meeste siergrassen houden van zon en goed doorlatende grond. Snoei ze pas in het vroege voorjaar terug, zodat je de hele winter van hun silhouet geniet.
Combinaties maken in de herfstborder
Een succesvolle herfsttuin draait om meer dan alleen losse planten. Het gaat om de combinatie van kleuren, vormen en texturen. Probeer warme herfstkleuren zoals geel, oranje en rood te combineren met contrasterende paarstinten van asters of de roze bloemen van Sedum.
Denk ook aan hoogteverschillen. Plaats hogere planten zoals Nieuw-Engelse asters of Prachtriet achterin de border, en lagere soorten zoals Kussenaster of Sedum vooraan. Siergrassen vormen een prachtige, luchtige achtergrond of weefplant tussen de bloeiende vaste planten.
Vergeet de structuur niet. De stevige vorm van Sedum contrasteert mooi met de fijne textuur van siergrassen of de luchtige bloemen van herfstanemonen. Bladplanten zoals Purperklokje (Heuchera), met hun vaak kleurrijke bladeren, voegen ook in de herfst veel sierwaarde toe.
Verzorging van de tuin in september en oktober
De herfst is niet alleen een tijd om te genieten, maar ook om je tuin voor te bereiden op de komende seizoenen.
- Planten: September en begin oktober zijn uitstekende maanden om nieuwe vaste planten, struiken, bomen en voorjaarsbollen te planten. De grond is nog warm, waardoor planten goed kunnen wortelen voor de winter.
- Water geven: Hoewel het vaak vochtiger is in de herfst, houd je nieuw aangeplante en droogtegevoelige planten in de gaten. Geef water indien nodig, vooral tijdens droge periodes.
- Opruimen met beleid: Ruim niet alles te rigoureus op. Uitgebloeide bloemstengels en siergrassen bieden structuur, bescherming en voedsel voor dieren in de winter. Verwijder alleen wat echt lelijk is of ziektegevoelig. Bladeren kun je laten liggen als mulchlaag tussen de planten.
- Gazononderhoud: Blijf het gras maaien zolang het groeit. De herfst is ook een goed moment voor een laatste bemesting en eventueel verticuteren of doorzaaien.
Meer dan bloemen: andere herfstjuwelen
Naast de bloeiende planten zijn er andere elementen die jouw tuin in september en oktober bijzonder maken.
- Herfstkleuren van blad: Veel heesters en bomen tonen nu hun spectaculaire herfstverkleuring. Denk aan Esdoorn (Acer), Krentenboompje (Amelanchier) of Sierkers (Prunus).
- Bessen: Struiken zoals Vuurdoorn (Pyracantha), Schoonvrucht (Callicarpa) met zijn opvallende paarse bessen, of Gelderse Roos (Viburnum opulus) dragen nu kleurrijke bessen die vogels aantrekken.
- Zaaddozen: De uitgebloeide hoofden van planten zoals Kaardebol (Dipsacus) of Kogeldistel (Echinops) hebben een prachtige grafische vorm en zijn zeer decoratief, zeker met een laagje dauw of rijp.
Door aandacht te besteden aan deze verschillende elementen, creëer je een tuin die van de late zomer tot diep in de herfst boeiend en aantrekkelijk blijft. Geniet van de rust, de kleuren en de laatste bedrijvigheid van de natuur voordat de winter zijn intrede doet.
Veelgestelde vragen over najaarsbloeiers
Wat is de beste tijd om najaarsbloeiers te planten?
Je plant najaarsbloeiers het beste in het voorjaar of in de vroege herfst (september/begin oktober). Planten in het voorjaar geeft ze een heel seizoen om te groeien en zich te vestigen. Planten in de herfst, als de grond nog warm is, zorgt ervoor dat ze goed wortelen voor de winter.
Hebben najaarsbloeiers speciale verzorging nodig?
Over het algemeen niet. Zorg voor de juiste standplaats (meestal zon) en goed doorlatende grond. Sommige hogere soorten, zoals bepaalde asters, hebben mogelijk steun nodig. Verwijder uitgebloeide bloemen als je dat mooier vindt, maar veel zaadhoofden zijn ook decoratief in de winter.
Welke najaarsbloeiers trekken bijen en vlinders aan?
Veel najaarsbloeiers zijn uitstekende nectarbronnen. Vooral Herfstasters, Sedum (Hemelsleutel), Zonnehoed (Rudbeckia), Koninginnenkruid (Eupatorium) en Verbena bonariensis zijn erg populair bij bijen en vlinders die laat in het seizoen nog actief zijn.
Kunnen najaarsbloeiers ook in potten?
Ja, veel compacte najaarsbloeiers doen het prima in potten en bakken. Denk aan Kussenaster (Aster dumosus), lagere soorten Sedum, Herfstchrysanten (tuin- of bolchrysanten), Heuchera (voor bladkleur) en laagblijvende siergrassen zoals Lampenpoetsersgras ‘Little Bunny’. Zorg voor goede drainage in de pot.
